In de afgelopen tijd heeft er een aantal ontwikkelingen plaatsgevonden die in de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen in de bouw. Zo zullen alle woningen in Nederland op den duur gasloos worden en zal steeds meer elektriciteit duurzaam opgewekt gaan worden.
Dit alles moet ervoor gaan zorgen dat Nederland in 2050 een energieneutrale economie heeft. Het is daarom goed om de huidige stand van zaken eens goed weer te geven, zodat te zien valt hoe groot de opgave is waar we met z’n allen nog voor staan.
Van het gas …
Het gaat nu toch echt gebeuren: Nederland gaat van het gas! Begin dit jaar stemde de Tweede Kamer voor de Wet Voortgang Energietransitie. Daarmee komt de gasaansluitplicht te vervallen en hoeven nieuwbouwwoningen in de toekomst niet meer aangesloten te zijn op aardgas. Daarnaast heeft het kabinet eind maart besloten dat de Groningse gaskraan in 2030 geheel dichtgedraaid moet zijn. Met het oog op een energieneutrale economie zaten deze ontwikkelingen er natuurlijk al langer aan te komen. Waarom zou je nog nieuwbouwwoningen op het gasnet aansluiten, als deze woning binnen 30 jaar weer van het gas af moet?
Ook de bestaande woningvoorraad gaat in de komende jaren van het gas. Verschillende partijen roepen al langere tijd om de verkoop van cv-ketels te verbieden. Recentelijk pleitte bijvoorbeeld een brede klimaatcoalitie ervoor om het verkoopverbod al over drie jaar in te laten gaan. Dit is misschien wat snel, maar het feit dat een verbod er nu echt aan gaat komen, daarover zijn bijna alle partijen het wel eens.
… naar de warmtepomp
De heilige graal om de woningvoorraad van het gas af te krijgen is de warmtepomp. Deze gebruikt energie uit de bodem of uit de lucht om een woning mee te verwarmen. In de afgelopen jaren heeft er een snelle technologische ontwikkeling plaatsgevonden en wint deze techniek inmiddels snel aan populariteit. Toch is een warmtepomp op dit moment nog minimaal twee keer zo duur als een gasgestookte cv-ketel. Dat de ontwikkelingen überhaupt nog in de kinderschoenen staan, blijkt wel uit het feit dat er in 2016 zo’n 37.500 warmtepompen in woningen geplaatst werden. Vooral de zogenaamde luchtwarmtepompen, die energie aan de (buiten)lucht onttrekken, hebben in de afgelopen jaar fors aan populariteit gewonnen. Op dit moment groeit het aantal geplaatste warmtepompen exponentieel, toch zal het aantal warmtepompen dat jaarlijks geplaatst wordt in de komende jaren nog fors verder moeten stijgen. In het huidige tempo duurt het namelijk nog 200 jaar voordat de gehele woningvoorraad van een warmtepomp voorzien is.
Het feit dat consumenten de overstap naar een warmtepomp nog niet massaal maken, lijkt veroorzaakt te worden door het feit dat een warmtepomp veel duurder is dan een gasgestookte ketel. Waarom zou je namelijk een veel duurdere warmtepomp aanschaffen als dat niet strikt noodzakelijk is? Het is vermoedelijk dus wachten tot het moment dat de verkoop van cv-ketels daadwerkelijk verboden gaat worden. Het dichtdraaien van de Groningse gaskraan werkt een dergelijk verbod natuurlijk wel in de hand, omdat warmtepompen de enige oplossing zijn om het dalend aanbod van aardgas het hoofd te bieden.
Ontwikkeling aantal warmtepompen in woningen
Afschaffing salderen van elektriciteit
Naast het aardgasvrij maken van de woningvoorraad, moet ook elektriciteit op den duur geheel door hernieuwbare bronnen opgewekt gaan worden. In de afgelopen jaren hebben veel huishoudens zonnepanelen op hun dak laten plaatsen. Op dit moment hebben pas ongeveer een half miljoen woningen zonnepanelen op het dak liggen, waardoor ook hier nog een grote slag geslagen moet worden. Als gevolg van de salderingsregeling (het aftrekken van te veel geproduceerde elektriciteit van het totale elektriciteitsverbruik), de verbeterende capaciteit en forse prijsdaling van zonnepanelen, zijn zonnepanelen soms al in vier jaar terug te verdienen. Toch zorgt hier een recente ontwikkeling voor veel onrust.
Het kabinet Rutte III heeft in het regeerakkoord het voornemen opgenomen om de zogenaamde salderingsregeling per 2020 om te vormen in een nieuwe regeling. Hoe deze regeling er echter uit zal gaan zien, is voorlopig nog één groot vraagteken. Wel is duidelijk dat het bedrag dat voor deze nieuwe regeling beschikbaar zal zijn veel lager is dan het bedrag dat huishoudens nu jaarlijks besparen via de salderingsregeling. Daardoor zal de terugverdientijd van zonnepanelen toenemen en laat nou dit voor veel huishoudens een belangrijk element zijn in de keuze om wel of niet voor zonnepanelen te gaan. Het is echter ook goed denkbaar dat de prijsdaling van zonnepanelen in de komende jaren gewoon doorgaat, waardoor de terugverdientijd ook na 2020 nog gewoon 5 tot 10 jaar zal zijn. Ook wordt op steeds grotere schaal in Nederland geëxperimenteerd met de opslag van elektriciteit in huisbatterijen of in complete wijkopslaglocaties.